Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof (een lipide) die noodzakelijk is voor het leven van onze cellen. Het is een van de belangrijkste bestanddelen van onze celmembranen en is essentieel voor de productie van vele hormonen. Maar pas op, cholesterol kan snel gevaarlijk worden als het zich ophoopt in de wanden van onze slagaders.

Hoe zit het met “goede” cholesterol?
Zoals iedereen heeft u wel eens gehoord van “goede” en “slechte” cholesterol. Dit onderscheid is een verkeerde benaming. Er is maar één soort cholesterol, dat noch goed, noch slecht is. In werkelijkheid bestaat cholesterol in het bloed nauwelijks in vrije vorm: het is gekoppeld aan transporteiwitten, apoproteïnen genaamd. De koppeling van een apoproteïne en een lipide resulteert in een lipoproteïne, die de lipide oplosbaar maakt in het bloed. Twee lipoproteïnen zijn van bijzonder belang met betrekking tot cholesterol: lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL) en lipoproteïnen met hoge dichtheid (HDL).

Wanneer we het over cholesterol hebben, moeten we verschillende dingen onderscheiden:

• HDL-cholesterol (Lipoproteïne van hoge dichtheid): Lipoproteïnen van hoge dichtheid zijn in hoofdzaak verantwoordelijk voor het vervoer van cholesterol uit de organen naar de eliminatie ervan. Met andere woorden, de aan HDL gebonden cholesterol (HDL-c) is de cholesterol die niet in onze vaten blijft, vandaar zijn reputatie als goede cholesterol.
• LDL-cholesterol (Low Density Lipoproteïne): Lipoproteïnen met lage dichtheid zijn hoofdzakelijk verantwoordelijk voor het vervoer van cholesterol van de lever naar de organen. Met andere woorden, het aan LDL gebonden cholesterol (LDL-c) is het cholesterol dat zich waarschijnlijk in de bloedvaten zal afzetten, vandaar zijn reputatie als slecht cholesterol.
• Totaal cholesterol: de som van de twee.

Bij een lipidencontrole worden het totale cholesterolgehalte en het HDL-cholesterolgehalte gemeten, waardoor het LDL-cholesterolgehalte kan worden berekend (door aftrekking). Het is interessant het LDL-cholesterol te berekenen omdat het een oorzakelijke factor is bij atherosclerose (d.w.z. dat het zich ophoopt in de slagaderwanden). HDL-cholesterol, daarentegen, is een beschermende factor.

Waar komt het vandaan?
De cholesterol in ons bloed komt van :

• Voedsel (30%)
• Van onze lever (70%) die grote hoeveelheden van de lipiden produceert die de voorlopers van cholesterol zijn.

Hoeveel cholesterol heb ik nodig om gezond te zijn?
Er is geen specifiek cholesterolgehalte dat een individu in gevaar brengt. Het is het geheel van lipideafwijkingen en andere risicofactoren (hypertensie, roken, diabetes, zwaarlijvigheid) waarmee rekening moet worden gehouden om het totale cardiovasculaire risico van de patiënt te beoordelen en hem op de meest doeltreffende manier te behandelen.

Artsen beschikken nu over zeer doeltreffende instrumenten om dit totale risico in te schatten en kunnen zo de meest geschikte therapeutische aanpak voorstellen.

 Bij mensen die reeds een ongeval hebben gehad (secundaire preventie), wordt de LDL-c gecontroleerd volgens nauwkeurige en strikte normen en gaat dit heel vaak gepaard met veranderingen in dieet en medicatie.

 Bij personen die nog nooit een ongeval hebben gehad (primaire preventie), zijn er niet zulke strenge normen en is het de berekening van het totale risico die van belang is om te beslissen over de waarde van cholesterolverlaging. Over het algemeen wordt aangenomen dat we bij volwassenen :

• Totaal cholesterol < 2 g/l
• LDL-c < 1,3 g/l
• HDL-c > 0,35 g/l
• Triglyceriden < 2 g/l

Maar het belangrijke punt is dat het de combinatie is van “cholesterolafwijking + afwijkingen van andere risicofactoren (hypertensie, zwaarlijvigheid, sedentaire levensstijl, roken, diabetes)” waarmee het totale cardiovasculaire risico kan worden beoordeeld. Bij primaire preventie is een cholesterolgehalte in het bloed immers slechts een cijfer. Om te weten of dit cholesterolgehalte voor u een risico inhoudt en om het gehalte te bepalen dat voor u het gunstigst zou zijn, moet rekening worden gehouden met alle veranderbare en niet-behandelbare risicofactoren, aangezien bij de berekening van het totale risico rekening wordt gehouden met leeftijd en geslacht.

In de Belgische bevolking van 35 tot 84 jaar (ongeveer 5.500.000 personen) zijn er ongeveer 1.700.000 personen met een risico van meer dan 15% om binnen 10 jaar een zwaar cardio- of cerebrovasculair accident te krijgen. Dit risico bedraagt meer dan 30% voor 350.000 van hen.

Hoe kan ik mijn cholesterolgehalte verlagen?
Aangezien onze voeding over het algemeen te vet is, is in alle gevallen een terugkeer naar een gezondere voeding in termen van lipiden noodzakelijk.

U moet in het algemeen minder vet eten en vooral vetten van dierlijke oorsprong (vlees, volvette zuivelproducten, kaas) en vetten die vast zijn bij kamertemperatuur (boter, bepaalde margarines) vermijden. Deze zogenaamde verzadigde vetten verhogen het cholesterolgehalte.

Anderzijds worden plantaardige oliën en zachte margarines aanbevolen (maar niet in overmaat, aangezien het de bedoeling is de totale consumptie van vetten te beperken), omdat zij het cholesterolgehalte verlagen.

Regelmatige lichaamsbeweging (indien mogelijk 30 minuten per dag) en niet roken zijn ook twee tips om uw slagaders gezond te houden.